Actie voor sociale Zuidas
9 juli 2006 – Amsterdammers willen dat de gemeente sociale
voorwaarden oplegt aan bedrijven die gemeenschapsgeld gebruiken.
Voorstanders van zulke voorwaarden hoeven niet passief af te wachten,
zo laat een succesvol burgerinitiatief in Londen zien. Zou zo’n
initiatief ook kunnen werken bij de Amsterdamse Zuidas?
In 2012 organiseert Londen de Olympische Spelen. “Met dit
soort grote projecten klagen mensen achteraf vaak dat de lokale
gemeenschap er niets aan heeft gehad”, aldus Andrew Crossley
van de organisatie London Citizens. “In dit geval wilden we
in een vroeg stadium betrokken raken, om te zorgen dat de lokale
gemeenschap wel profiteert”.
London Citizens is een coalitie van vakbonden, scholen, kerken,
moskeeën en andere lokale organisaties. Door de bevolking te
mobiliseren voor acties en verkiezingsbijeenkomsten, kreeg deze
coalitie voor elkaar dat burgemeester Ken Livingstone een Olympic
Charter ondertekende.
In deze Charter belooft hij dat er banen komen voor de lokale bevolking,
dat buurtbewoners worden bijgeschoold voor deze banen, dat er een
fatsoenlijk salaris wordt betaald, dat er 4.500 betaalbare woningen
worden gebouwd en dat de lokale voorzieningen worden verbeterd.
London Citizens ziet erop toe dat deze uitgangspunten worden toegepast
in de aanbestedingsprocedure.
Londen kiest er dus voor om sociale voorwaarden te verbinden aan
het geld dat de overheid investeert in een groot project. Onder
de Amsterdamse bevolking is er veel draagvlak voor dit soort sociale
voorwaarden, zo bleek uit een peiling in opdracht van Nieuws uit
Amsterdam.
WEERSTAND
Wethouder Ahmed Aboutaleb komt na de zomer met een plan om afspraken
over stageplaatsen te gaan maken met bedrijven die werken met geld
van de gemeente. Bij het grootste project waar de gemeente in investeert,
de Zuidas, wil men deze werkwijze echter vooralsnog niet invoeren.
Sterker nog, de gemeente overweegt onder druk van Minister Sybilla
Dekker om bij dit project de sociale normen juist te versoepelen.
De minister vindt het zonde om op zo’n dure lokatie mensen
met lage inkomens te laten wonen, en wil daarom niet meebetalen
aan sociale woningbouw. De gemeente overweegt nu om het aandeel
sociale woningen te verlagen voor een deel van het project.
“Onzin”, reageert Rutger Groot Wassink, beleidsmedewerker
bij de FNV en deelraadslid voor GroenLinks in Westerpark. “Je
moet geen eilandjes creëren. Juist een prestigeproject als
de Zuidas is gebaat bij sociale woningbouw. Dat lijkt me ook heel
gezond voor de andere mensen die er komen te wonen”.
“Het lijkt me ook heel goed dat de gemeente bij dit soort
projecten sociale voorwaarden stelt aan de uitvoerende bedrijven,
bijvoorbeeld om stageplaatsen te creëren”, aldus Groot
Wassink. Hij houdt wel rekening met weerstand: “Ambtenaren
zullen misschien huiverig zijn, die zitten niet altijd te wachten
op een andere manier van werken”.
ELITE
Desalniettemin moet het mogelijk zijn om zo’n beleid door
te voeren. “Zeker in een stad als Amsterdam, met een progressief
college. Ik ben er absoluut voorstander van dat GroenLinks zich
hier sterk voor gaat maken in de gemeenteraad. En ik ben ook voorstander
van coalities van maatschappelijke organisaties die de druk een
beetje opvoeren”.
Een reden waarom enige maatschappelijke druk misschien nodig zal
zijn, is de structuur van het Zuidasproject. De gemeente richt samen
met het Rijk en financiële instellingen de NV Zuidas op, die
de verantwoordelijkheid draagt voor het project. ABNAMRO Bank, Bank
Nederlandse Gemeenten, Fortis Bank, ING Real Estate en Rabobank
Nederland zijn in beeld om mee te doen.
Dit soort constructies lopen het risico dat ze zich aan de democratische
controle onttrekken. De belangen van de betrokken bedrijven kunnen
hierdoor de overhand krijgen boven het algemeen belang, schrijft
professor Erik Swyngedouw van Oxford University in zijn bijdrage
aan het boek Amsterdam Zuidas European Space.
“De toekomst van Amsterdam, en de planning en uitvoering
van zijn nieuwe zuidelijke uitbreiding zijn te belangrijk om over
te laten aan een kleine politieke en economische elite”, aldus
Swyngedouw.
Een praktisch probleem is dat het bij projecten zoals de Zuidas
lastig is om mensen te mobiliseren, zegt Bastiaan van Perlo van
de Huurdersvereniging Amsterdam. “Dat is anders bij projecten
waar veel bestaande woningen worden gesloopt. Daar is altijd veel
meer discussie en protest”. Bij de grote nieuwbouwprojecten
heb je geen plaatselijke bewonersverenigingen. “Je zou kunnen
zeggen dat deze projecten een blinde vlek vormen. We moeten dit
misschien op stedelijk niveau oppakken”.
ADVOCATENKANTOOR
Een beroepsgroep die zou kunnen profiteren van sociale voorwaarden
bij het Zuidasproject zijn de schoonmakers. In Amerika en Groot-Brittannië
gebruiken vakbonden de lokale overheid soms als breekijzer om te
zorgen dat de schoonmakers in de prestigieuze kantorencomplexen
een fatsoenlijk salaris krijgen.
“Ik denk dat we in Nederland ook die kant op moeten”,
zegt Eddy Stam, die bij FNV Bondgenoten verantwoordelijk is voor
het organiseren van schoonmakers. Hij werkt daarbij intensief samen
met de Amerikaanse dienstenbond SEIU, befaamd vanwege de succesvolle
Justice for Janitors campagne.
In navolging van de Amerikanen onderzoekt Stam manieren om werkgevers
indirect onder druk te zetten. Een voorbeeld hiervan is dat er actie
wordt gevoerd bij klanten van schoonmaakgigant ISS, zoals het Shellkantoor
in Rijswijk. De gemeente is echter nog niet in beeld als mogelijke
ingang om bedrijven onder druk te zetten.
Wel houdt Stam de ontwikkelingen op de Zuidas in de gaten. “Ik
ben er al een keer langs geweest, bij het hoofdkantoor van de ING
en bij één van die grote advocatenkantoren, Houthoff
Buruma. Binnenkort gaan we er systematisch op los om schoonmakers
te organiseren in de kantoorpanden langs dat stuk van de Ring”.
Het Londense voorbeeld is gebaseerd op het artikel Community Unionism
in a Global
City. Resultaten enquête. Meer
over de Zuidas.
Nieuws uit Amsterdam ontvangen? Klik
hier
|